Misschien herken je het wel. De sfeer tijdens een vergadering werd ineens onveilig. Er moet een omslagpunt zijn geweest. Want tijdens de opening leek er nog harmonie te zijn. Achteraf vraag je je af waar het mis ging.
Als onderling dat wat er echt speelt, niet of slechts zijdelings wordt geuit, maar in de plaats daarvan iets anders – ogenschijnlijk grappig of juist vervelend – is er sprake van psychologisch Spel.
Het kan zich uiten in een grap of een lach, in een snedige opmerking die rakelings langs het eigenlijke issue gaat, of in een onnodige stilte als reactie op een vraag of uitnodiging. Het ‘speelt’ zich af op internationaal niveau (oorlogsretoriek), maar ook in het klein in gezinnen, teams en relaties. En waar het voorkomt in groepen speelt het zich ook altijd bij één of meer personen af op innerlijk niveau: het echte contact met jezelf uit de weg gaan.
Er is onderscheid tussen eerste-, tweede- en derdegraads Spel. Het is een oplopende schaal. In het uiterste geval zijn er levens mee gemoeid.
Bij psychologisch spel is altijd de veiligheid in het geding. Dat wat er wat er echt speelt beland in de zogenaamde ‘onderstroom’. Daarop rust een taboe. Mag niet worden benoemd. Degene die het aandurft de onderstroom wel te benoemen loopt het risico de bliksemafleider te worden.
Goede vragen in dit soort situaties zijn:
- Wat wordt er vermeden?
- Wat vermijd ik?
- Wat kan ik doen om terug te komen in intimiteit.
- Welke kwetsbaarheid durf ik daarin met respect voor de ander én mezelf aan te gaan?
Met deze vragen is de beweging terug naar echt contact en intimiteit mogelijk. Dat is wat destijds Maarten Luther deed in kerkelijke context. Martin Luther King ging het aan in de rassencontext.
En groter. Ultiem. Ja allesomvattend is het wat Jezus Christus deed op Golgotha. Hij moest lijden. De kerkelijke elite in die dagen was het instrument, getuige het schijnproces dat ten grondslag ligt aan Jezus veroordeling (Johannes 18). Geveinsde vroomheid en gespeelde verontwaardiging stempelden de argumentatie. Hij moest sterven..
En overwinnen!
Hij kent onze, jouw en mijn ‘onderstroom’ als geen ander. En is bereid die te zuiveren. Met dat doel ben Ik verhoogd (gekruisigd) zegt Jezus zelf in Johannes 3:14. Ópdat ieder die in Mij gelooft – zijn onderstroom bij Hem in het licht brengt – behouden wordt.
En wat de steeds ontstaande onderstroom betreft in mezelf en in de contexten waar binnen ik participeer. Op psychologisch, fysiek en geestelijk vlak.. Hij schaamt zich niet om hem die gelooft Zijn ‘broeder’ te noemen in de strijd tegen de onderstroom (Hebreeën 2:12). Daarom kon Paulus in het kader van die strijd zijn lezers voorhouden ‘Ik kan alle dingen aan door Christus die mij kracht geeft’ (Filippenzen 4:13).
De paradox van krachtig zijn in kwetsbaarheid.
