In mijn vorige blog schreef ik over boosheid. Ik legde uit dat boosheid de emotie is waarmee je grenzen bewaakt. Die van jezelf en de ander. Grenzen bieden veiligheid en duidelijkheid. Te open grenzen zorgen voor vertroebeling en onveiligheid. Te dichte grenzen leveren daarentegen spanning en benauwdheid op.
Op een gezonde manier met grenzen omgaan is daarom heel belangrijk. Maar helaas is dit niet zo eenvoudig. Daarom in deze blog wat uitleg over grenzen.
Het verplicht dragen van een mondkapje op bepaalde plaatsen is bijvoorbeeld een grens. Een duidelijke ook. Er zijn echter veel meer grenzen die niet zo duidelijk zijn. Dat geldt onze innerlijke grenzen. Oftewel je grenzen op sociaal emotioneel niveau. Ga je wel of niet in op de uitnodiging van je buurman om een kopje koffie te komen drinken, bijvoorbeeld.
In dat laatste geval lijkt de grens niet duidelijk. Althans rationeel niet. Er zijn namelijk vele voor- en tegenargumenten te bedenken waarom je op koffievisite zou gaan. Zoveel argumenten dat het feitelijk een ingewikkelde kwestie wordt. Terwijl de kwestie voor je zenuwstelsel, helemaal niet ingewikkeld is. Namelijk: ja of nee. Zo eenvoudig.
Veel volwassenen lukt het echter – door uiteenlopende oorzaken – niet goed om waar te nemen wat hun zenuwstelsel aangeeft. De roep van je zenuwstelsel negeren levert stress op. Teveel stress is ongezond voor je lichaam. Je lichaam gaat daarom na verloop van tijd alarmsignalen afgeven die vaak oplopen van vermoeidheid en slecht slapen tot overspannenheid, burn-out en erger.
Wat maakt in de meeste gevallen dat we de signalen van ons zenuwstelsel niet opmerken? Het antwoord daarop is: drivers.
Allemaal hebben we in ons leven innerlijke besluiten genomen (drivers) op basis van ouderlijke boodschappen. We pikten boodschappen op die ons vertelden waaraan we moeten voldoen om ‘goed genoeg’ of ‘geliefd’ te zijn. Het vormt onze overlevingsstrategie. De meest voorkomende drivers zijn: doe je best, doe een genoegen, wees perfect, maak voort en wees sterk. Wanneer de driver die jouw geluksgevoel aanwakkert, wordt getriggerd, lopen we verhoogd risico om geheel in de flow onze grenzen te negeren.
Dat wordt nog versterkt als de driver speelt in een voor jou belangrijke context. Een context waaraan jij en jullie in je gezin van herkomst al sinds jonge leeftijd veel betekenis ontleenden. Dat kan de sportvereniging zijn, maar ook bijvoorbeeld de kerkelijke context. Als binnen die specifieke voor jou belangrijke context je buurman – die ook nog eens een belangrijke positie heeft binnen die context – je uitnodigt voor een kop koffie, ben je je plotseling niet meer bewust dat je écht meer opties hebt dan ‘ja’.
Je raakt in de flow van je driver. Zonder je ervan bewust te zijn ga je vervolgens ongemerkt je innerlijke grens over en zit je even later aan de koffie bij de buurman. Bijvoorbeeld omdat je gelooft in de ouderlijke boodschap dat je de ander altijd een genoegen moet doen én zeker in die specifieke context.
Totdat je ontdekt dat ook nu weer deze driver niet het geluksgevoel brengt. Dan kom je tot de teleurstellende ontdekking dat je je grens negeerde. Je ontdekt in het genoemde voorbeeld ineens dat het je nu helemaal niet uitkomt om koffie te drinken omdat je eigenlijk besloten had die ene klus af te ronden en daar nu niet aan toe komt. Je komt dan in een toestand met de nare gevoelens als schuld en schaamte.
Als je dus je de innerlijke grenzen van jezelf en de ander wilt respecteren is het daarom vooral nuttig te weten welke ouderlijke boodschappen jou triggeren en in welke contexten dat extra speelt. Leer herkennen of je autonoom handelt of in de flow van een driver.
Tot slot. Een gezonde christen hoeft geen slaaf te blijven van innerlijke drivers. Want hij kan weten dat de wáre vervulling (innerlijk geluk, vreugde en vrede oftewel: de zaligheid) is in de geloofsband met God door Jezus Christus. Toch worstelen juist ook veel christenen met de slaafsheid van drivergedrag. Niet voor niets roept de Heere Jezus ons op in Johannes 8:30 om te blijven in de waarheid. Dan zal de waarheid ons vrij maken. Die Waarheid is gelukkig een Persoon! Juist dat besef dringt aan op een dagelijkse intieme omgang met Hem. In die weg geloof ik dat er een proces van vrijmaking wordt gewerkt door de Heilige Geest. Hier altijd ten dele, straks volmaakt!
Heb je een worsteling die over grenzen gaat? Wees welkom voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek.
