Tijdsbesteding

Voor alles is een tijd, luid een bekende volkswijsheid. Het is Salomo die ons er op attent maakt in Prediker‬ ‭3. En hóe herkenbaar..!

Tijdsbesteding. Eric Berne (1910-1970), grondlegger van de Transactionele analyse, doordacht dit onderwerp. Hij zet tijdsbesteding af tegen de behoefte (emotioneel) geraakt te worden of juist de behoefte aan rust. Die twee behoeften blijken universeel. Hij kwam tot een indeling van 6 niveaus van contact. Ik geef er mijn eigen toelichting bij:

1. Terugtrekken: Fysiek en/of emotioneel. In beide gevallen kun je niet geraakt worden door anderen. Overigens wel des te meer door Hem die zegt: komt allen tot mij die vermoeid en belast bent en Ik zal je rust geven (Mattheus 11:28-29). Terugtrekken heeft wat dat betreft de belofte van ‘rust’. Dat geldt overigens niet oneindig. We zijn sociale wezens en verlangen er allemaal naar onderdeel te zijn van een groep.
2. Rituelen: een voorgeprogrammeerde vorm van sociaal contact en daarmee voorspelbaar. Heerlijk veilig! Wat is het fijn dat we ze hebben. Je hoeft even niet na te denken over de vorm en kunt je voegen naar de bestaande structuur. Tegelijk, je kunt ook miskenning gaan ervaren. Bij alles blijft het belangrijk je bewust te zijn: is dit helpend/gezond of vermijden we (on)bewust iets met elkaar.
3. Tijdverdrijf: praten over iets zonder hier direct een actie aan te koppelen. Over het weer, over je tuin of de politiek etc. Wat kan dat ontspanning geven. We vergeten wel eens dat een buurpraatje wat dat betreft minstens zo helend kan zijn als een bezoekje aan een coach of therapeut. Een pleidooi voor ‘leuteren’ wat dat betreft. Want gelukkig hoeft niet alles nuttig te zijn. Tegelijk geldt hier hetzelfde als bij ‘rituelen’: blijf je bewust: is dit nog steeds in lijn met onze behoefte of gaan we nu (on)bewust iets uit de weg.
4. Activiteiten: de communicatie is erop gericht een bepaald doel te bereiken. Nuttig en motiverend. Je bent gefocust en dat is goed voor lichaam en geest. Een groepsactiviteit versterkt de onderlinge band. Dat geldt zowel een nuttige als een ontspannen activiteit. Ook hier geldt echter: blijf je bewust of de activiteit je individuele en gezamenlijke welzijn bevordert of dat het een middel wordt om iets (intimiteit) uit de weg te gaan?
5. Spel: voor de helderheid ‘psychologisch spel’. Dit is communicatie waarbij gedrag (bewust on onbewust) wordt ingezet om ware emoties en gevoelens niet te hoeven tonen. Dit is sowieso ongezond en levert altijd slachtoffers op. Probeer dit zoveel mogelijk ter voorkomen.
6. Intimiteit: contact waarbij je elkaar je echte emoties en gevoelens toont. Heel nuttig, fijn en helend voor de ander, jezelf en de relatie. Het biedt de grootste vorm van erkenning, van ‘gezien worden’. Omdat je hierbij je ‘echte zelf’ laat zien is deze mate van contact tegelijk niet zonder risico.

Je ziet, de emotionele raakbaarheid neemt toe van 1 tot 4. Niveau 5 ‘psychologisch spel’ toont ongezond contact. Herken je die? Ga eens na wat je in dat geval miskent bij jezelf en de ander. Vermijd je het echte contact omdat je veronderstelt dat jullie dat niet aankunnen? Wellicht onderschat je jezelf en de ander.

Niveau 6 betreft écht contact: intimiteit. Daarover schreef ik in mijn vorige post. Is dit het doel? Nee, zoals de ‘schijf van vijf’ in de voedingsleer vooral het belang van afwisseling onderstreept, geldt dat ook hier. Eenzijdigheid gaat ten koste van (emotionele) gezondheid.

Dat geldt overigens ook het geestelijke. Daar geldt qua intimiteit het gebed als dé intimiteit. Dat vraagt ‘terugtrekken’. En tegelijk leert de Bijbel ons ‘bidt zonder ophouden, dank God in alles, want dat is de wil Gods in Christus Jezus ten opzichte van u.’ 1 Thessalonicenzen‬ ‭5:17-18‬. Wandelen met Hem. Net als Henoch.

#staanopderots #stilletijd #bijbelsleven #christelijkecoaching